वासिङ्टन, २७ साउन (रासस/एएफपी) : अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सोमबार रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनसँगको आफ्नो आगामी शिखर सम्मेलनलाई युक्रेनमा युद्धको अन्त्यका लागि उहाँको विचारहरू मापन गर्न ‘परीक्षण गर्ने भेटघाट’ का रूपमा वर्णन गर्नुभएको छ । यद्यपि युरोपेली नेताहरूले किएभको चासोको सम्मान सुनिश्चित गर्न हतारो गरेका छन् ।
ट्रम्पले शुक्रबार आफ्ना रूसी समकक्षीलाई अलास्कामा आमन्त्रित गर्नुभएको छ । सन् २०२२ फेब्रुअरीमा रुसले युक्रेनमा आक्रमण गरेपछि दुई देशका राष्ट्रपतिहरू बीच पहिलो आमनेसामने बैठक हुनेछ । यद्यपि उहाँले युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीले क्षेत्रीय छुटहरू अस्वीकार गरेकोमा आलोचना गर्नुभयो ।
पुटिनले ट्रम्पसँग मिलेर अस्वीकार्य सम्झौताहरू गर्न बाध्य पार्ने डरले युरोपेली नेताहरूले बुधबार जेलेन्स्की र ट्रम्प दुवैसँग छुट्टाछुट्टै कुरा गर्ने योजना बनाएका छन् ।
चौबिस घण्टामा द्वन्द्व अन्त्य गर्न सक्ने घमण्ड गर्नुभएका अमेरिकी राष्ट्रपतिले आफ्नो दोस्रो कार्यकालको पहिलो महिना युक्रेनमा शान्ति मध्यस्थता गर्ने प्रयासमा बिताउनुभएको छ । तर धेरै चरणको वार्ता, फोन वार्ता र कूटनीतिक भ्रमणहरूले सफलता दिन असफल भएका छन् ।
सामान्यतया आफ्नो सम्झौता गर्ने कौशलको घमण्ड गर्न मन पराउने ट्रम्पले अलास्कामा सफलताको सम्भावनालाई अस्वीकार गर्नुभयो तर उहाँले पुटिनसँग ‘रचनात्मक कुराकानी’ को अपेक्षा गरेको बताउनुभयो ।
“यो वास्तवमा अलिकति परीक्षण गर्ने भेटघाट हो”, ट्रम्पले ह्वाइट हाउसमा पत्रकारहरूलाई भन्नुभयो, “हामी उहाँको मनमा के छ भनेर हेर्न जाँदैछौँ र यदि यो उचित सम्झौता हो भने, म यसलाई युरोपेली सङ्घ (इयु) का नेताहरू, नाटो नेताहरू र राष्ट्रपति जेलेन्स्कीलाई पनि प्रकट गर्नेछु, म भन्न सक्छु–– धेरै भाग्य, लडिरहनुहोस् वा म भन्न सक्छु, हामी एउटा सम्झौता गर्न सक्छौँ ।”
इयुका नेताहरूले मङ्गलबार ‘युक्रेनको आफ्नै भाग्य छनोट गर्ने अन्तर्निहित अधिकार’ मा जोड दिए ।
उनीहरूले एक वक्तव्यमा भने, “स्थिरता र सुरक्षा ल्याउने न्यायसङ्गत र दिगो शान्तिले स्वतन्त्रता, सार्वभौमसत्ता, क्षेत्रीय अखण्डताका सिद्धान्तहरू र अन्तर्राष्ट्रिय सिमानाहरू बलपूर्वक परिवर्तन गर्न नहुने सिद्धान्त सहित अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको सम्मान गर्नुपर्छ ।”
– विनिमयमा ट्रम्पको जोड –
जेलेन्स्कीले बलपूर्वक कब्जा गरेको क्षेत्रलाई अस्वीकार गर्नुभएको छ । फेब्रुअरीमा ह्वाइट हाउसको बैठकमा युक्रेनी राष्ट्रपतिलाई सार्वजनिक रूपमा हप्काउने ट्रम्पले जेलेन्स्कीको दृष्टिकोणबाट आफू ‘थोरै चिन्तित’ भएको र भूमि साटासाट गर्नुपर्ने कुरामा जोड दिनुभएको थियो ।
“केही अदला–बदली हुनेछ, भूमिमा केही परिवर्तन हुनेछ”, उहाँले भन्नुभयो ।
तर ट्रम्पले पुटिनलाई ‘तपाईंले यो युद्ध अन्त्य गर्नुपर्नेछ’ भनेर पनि भन्ने बताउनुभयो ।
जर्मन चान्सलर फ्रेडरिक मर्जले फ्रान्सेली, बेलायती र अन्य युरोपेली नेताहरू तथा इयु र नाटो प्रमुखहरूलाई बुधबार भर्चुअल वार्तामा आमन्त्रित गर्नुभएको छ ।
मर्जको कार्यालयले सोमबार नेताहरूले ‘रूसमाथि दबाब दिन थप विकल्पहरू’ र ‘सम्भावित शान्ति वार्ताको तयारी र क्षेत्रीय दाबी र सुरक्षाको सम्बन्धित मुद्दाहरू’ बारे छलफल गर्ने बताएको छ ।
इयुका विदेशमन्त्रीहरूले सोमबार ब्रसेल्समा युक्रेनी विदेशमन्त्री एन्ड्री सिबियासँग भेट गरे र आक्रमणपछि रूसमाथि प्रतिबन्धको १९औँ प्याकेज लगाउनेबारे पनि छलफल गरे ।
“रुस ‘पूर्ण र बिना शर्त युद्धविराम’ मा सहमत नभएसम्म, हामीले कुनै छुटहरूमा छलफल पनि गर्नुहुँदैन”, वार्तापछि इयु विदेश नीति प्रमुख काजा कल्लासले भन्नुभयो, “यसले विगतमा रुससँग कहिल्यै काम गरेको छैन, र आज पुटिनसँग काम गर्नेछैन ।”
जेलेन्स्कीले फेरि पुटिनको मागमा आत्मसमर्पण नगर्न चेतावनी दिनुभयो ।
“रुसले हत्या रोक्न अस्वीकार गर्दछ र त्यसैले कुनै पनि पुरस्कार वा लाभहरू प्राप्त गर्नु हुँदैन । र यो केवल एक नैतिक स्थिति मात्र होइन–यो एक तर्कसङ्गत हो”, जेलेन्स्कीले सामाजिक सञ्जालमा प्रकाशित एक वक्तव्यमा भन्नुभयो, “छुटहरूले हत्यारालाई मनाउँदैन ।”
– जेलेन्स्कीको भूमिकामा प्रश्न –
आइतबार सिएनएनमा जेलेन्स्की अलास्का शिखर सम्मेलनमा उपस्थित हुन सक्नुहुन्छ कि भनेर सोध्दा, नाटोमा अमेरिकी राजदूत म्याथ्यु ह्विटकरले जवाफ दिनुभयो, “हो, मलाई पक्कै पनि यो सम्भव छ जस्तो लाग्छ ।”
सोमबार जेलेन्स्कीलाई अलास्कामा निम्तो दिने बारेमा सोधिएको प्रश्नमा ट्रम्पले युक्रेनी नेतालाई भविष्यको मितिमा वार्तामा संलग्न हुने सङ्केत दिनुभयो ।
“यदि उनीहरूलाई आवश्यक छ भने म त्यहाँ हुनेछु, तर म दुई नेताबीच बैठकको व्यवस्था गर्न चाहन्छु”, उहाँले भन्नुभयो ।
पुटिनले जेलेन्स्कीसँगको बैठक स्वीकार गर्नुहुन्छ भन्ने अझै स्पष्ट छैन । जेलेन्स्कीले पुटिनलाई सार्वजनिक रूपमा वार्ता गर्न चुनौती दिनुभएको छ ।
शान्ति सम्झौताको पूर्व शर्तका रूपमा, क्रेमलिनले किएभलाई मस्कोले दावी गरेको धेरै क्षेत्रबाट आफ्नो सेना फिर्ता लिन र व्यापक मागहरू अँगाल्न माग गरेको छ । यसमा नाटोबाट तटस्थ राज्य हुन प्रतिबद्ध हुनुपर्ने र अमेरिकी र युरोपेली सैन्य समर्थन त्याग्नुपर्ने समावेश छ ।
दुवै पक्षले हवाई आक्रमण बढाएका छन् । रुसको रक्षा मन्त्रालयले सोमबार आफ्ना बलहरूले पूर्वी युक्रेनको डोनेट्स्क क्षेत्रमा फेडोरिभका गाउँ कब्जा गरेको बताएको छ ।